تغذيه و پيشگيري از سرطان
مقدمه
در گذشته تصور مي شد كه رژيم غذايي روزانه،تأثير مهمي در پيشگيري و درمان انواع سرطان ها دارد.بدن ما به غذا بيش از هر چيز ديگري نيازمند است و مي توان گفت كه يك سوم سرطان هايي كه منجر به مرگ مي شود،يا آنچه مي خوريم در ارتباط است.
تحول در عادات غذايي مردم،گسترش شهرنشيني و افزايش مصرف غذاهاي آماده موجب افزايش بروز سرطان ها شده است.
بعضي از عواملي كه در بروز سرطان ها مؤثرند مانند ارث يا عوامل محيطي،غير قابل تغييرند،ولي اگر نمي توانيم در عوامل محيطي خود تغييري ايجاد كنيم مي توانيم با اصلاح و متعادل ساختن الگوهاي غذايي،احتمال ابتلا به سرطان را به ميزان قابل توجهي كاهش دهيم.دلايل ابتدا به سرطان در كشورهاي مختلف متفاوت است.
در جوامع شهري و جوامع پيشرفته مصرف بيش از حد مواد غذايي(Overnutrition)و در جوامع فقير،كمبودهاي تغذيه اي(Undernutrition)موجب بروز سرطان مي شود،از اين رو توصيه هاي كنترل سرطان در كشورهاي مختلف متفاوت است.
چربي ها
چربي ها و روغن ها يكي از بخش هاي مهم تغذيه و رژيم غذايي افراد است.اينكه چه نوع روغني براي مصرف كردن مناسب است يا اينكه كداميك از انواع روغن بيشتر موجب بروز بيماري،سكته و يا چربي خون مي شود همه جاي سؤال دارد.
حتماً مي دانيد چربي ها انواع متعددي دارند،مثل چربي هاي اشباع كه از آن جمله چربي متصل به گوشت و روغن حيواني است كه در دماي محيط به صورت جامد هستند.نوع ديگر،چربي هاي غير اشباع است،مثل روغن زيتون كه در دماي محيط به صورت مايع مي باشد.
تأثير مصرف چربي در بروز سرطان بدين ترتيب است كه هم نوع و هم مقدار چربي مصرفي مهم است.اگر بيش از حد چرب مصرف كنيم،به دليل ترشح زياد صفرا در روده براي هضم چربي ها بخشي از آن تبديل به اسيد آپكوليك(Apcholic Acid)مي شود كه در ايجاد سرطان روده بزرگ نقش مهمي دارد. و اگر با مصرف بيش از حد كلسترول سطح كلسترول مضر خون يا LDL افزايش يابد،خطر رشد سلول هاي سرطاني و خطر ابتلا به گرفتگي عروق بسيار زياد مي شود پس به نكات زير توجه كنيد:
1-چربي مصرفي را كاهش دهيد:
بيشتر غذاهايي كه ما ايراني ها مصرف مي كنيم،پر روغن تهيه مي شوند،آن وقت به دنبال دلايل چاقي هاي بيش از حد و سكته هاي زودرس هستيم.بر اساس محاسبات مبتني بر تحقيقات تغذيه اي،مصرف چربي در حدي مناسب است كه 30 درصد انرژي روزانه را تأمين مي كند،چون با سوختن چربي در بدن دو برابر قندها و پروتئين ها انرژي ايجاد مي شود،بنابراين ميزان مصرف چربي براي افراد عادي نبايد از 80 گرم در روز تجاوز كند.اين ميزان چربي شامل چربي هاي پنهان در غذا و چربي هاي اضافه شده به آن مي باشد.با توجه به اينكه گوشتها لبنيات و دانه ها و...داراي روغن هستند مجاز هستيم 30 تا 40 گرم روغن به غذاهاي مصرفي مان در طول روز اضافه كنيم كه برابر است با پنج تا هفت قاشق غذاخوري روغن مايع.
2-از روغن هاي خوب استفاده كنيد:
در فرهنگ ما روغن خوب را روغن حيواني تلقي مي كنند،در صورتي كه از ديدگاه تغذيه اي روغني خوب است كه داراي باندهاي غير اشباع و مايع باشد.اين روغن در بدن بر توليد كلسترول بي تأثير است يا توليد آن را كاهش مي دهد.
در صورتي كه با مصرف روغن هاي جامد حيواني،چربي هاي متصل به گوشت و دنبه،توليد كلسترول در بدن افزايش مي يابد كه از عواقب بد آن آگاه هستيد.
تحقيقات نشان داده كه به دليل مصرف زياد روغن زيتون در يونان،شيوع سرطان پستان و سرطان پروستات بسيار كمتر است بنابراين:
*در جيره غذايي روزانه خود براي تأمين پروتئين،فقط به مواد گوشتي پرچربي اكتفا نكنيد.سعي كنيد(بخصوص در سنين بالا)از گوشت هاي سفيد و قرمز(3بار در هفته)به علاوه حبوبات بهره بگيريد.
*سعي كنيد روغن زيتون و روغن كانولا(كلزا)را جايگزين روغن هاي نباتي جامد كنيد،البته اين روغن ها نبايد تحت حرارت بيش از 130 درجه قرار بگيرند.
*غذاهاي دريايي را فراموش كنيد كه حاوي چربي هاي نوع امگا 3 هستند و از بروز سرطان و بيماريهاي قلبي جلوگيري مي كنند.زنان اسكيمو به دليل مصرف زياد ماهي،بندرت مبتلا به سرطان سينه مي شوند.
3-از مصرف چربي هاي بد اجتناب كنيد.
روغن هاي مضر،چربي هاي اشباع هستند،مثل روغن نخل،روغن نارگيل،روغن نباتي جامد،دنبه و چربي هاي متصل به گوشت.
توجه به اين نكته مهم است كه در طبخ اغلب غذاهاي آماده مثل انواع ساندويچ و تنقلاتي چون چيپس و پيراشكي از روغن هاي جامد و مانده استفاده مي شود،بنابراين از مصرف مكرر اين مواد غذايي اجتناب كنيد و بندرت و به صورت تفريحي از آنها استفاده كنيد،زيرا مصرف زياد چربي موجب تجمع بافت چربي در بدن مي شود كه خود عاملي مهم در بروز سرطان است.
سبزي ها و ميوه هاي مفيد
سبزي ها و ميوه ها،محتوي نوعي مواد سلولزي هستند كه فيبر ناميده مي شوند.امروزه كليه محققان علوم تغذيه و پزشكي به اين نتيجه رسيده اند كه مصرف ميوه ها و سبزي ها موجب كاهش بروز سرطان روده بزرگ مي شود،بدين ترتيب كه مواد فيبري با تسريع حركت غذا در دستگاه گوارش،سرعت تخليه روده را افزايش مي دهند كه اين امر موجب كاهش تماس مواد سرطان زا با ديواره روده مي شود،همچنين مواد سرطان زا با فيبرها تركيب و بدون جذب شدن از بدن خارج مي شوند.اثر ديگر فيبرها جذب اسيدهاي صفراوي و كاهش عمل باكتريها روي آنهاست.فيبرها به رشد باكتري هاي مفيد روده اي نيز كمك مي كنند.توصيه سازمان بهداشت جهاني براي سلامت تغذيه،قرار دادن يك ظرف پر از سبزيجات براي هر نفر در هر وعده غذايي است.
يك مطالعه نشان داده است در افرادي كه مستعد ابتلا به سرطان روده بوده اند با مصرف روزانه سيزده گرم سبوس گندم به مدت 8 هفته،رشد بدخيم سلول هاي روده كاهش يافته است.مصرف فيبر،ميزان ابتلا به سرطان سينه را در زنان كاسته است،چون مانع از جذب استروژن اضافي در سلول هاي سينه مي شود.
متخصصان تغذيه،مصرف روزانه 25 گرم مواد فيبري را توصيه مي كنند كه از بهترين منابع فيبري،سبوس گندم،لوبيا قرمز،لوبيا سفيد،لوبيا سبز،و حبوبات ديگر مثل نخود و عدس،آرد كامل گندم و نان ها و شيريني هاي تهيه شده از آن،همچنين آلو،سيب،مركبات و هويج مي باشند.
سبزيجات محتوي كالري كمي هستند و تهيه آنها هزينه زيادي ندارد،از اين رو سعي كنيد:
1-هميشه از نان تهيه شده با سبوس به جاي نان تهيه شده با آرد سفيد استفاده كنيد.مثلاً نان سنگك خيلي بهتر از نان باگت يا نان لواش است.
2-در رژيم غذايي روزانه و هنگام تهيه غذاها از سبزي هاي تازه بهره بگيريد.
3-در كنار هر غذا يك ظرف سالاد تهيه شده از سبزيجات فصل مصرف كنيد،همچنين از سير،پياز و گوجه تازه استفاده كنيد.
4-گندم بوداده كه حاوي سبوس است هم خوراكي لذيذي است و هم بسيار مفيد است.
5-مصرف موادي چون توت خشك،انجير خشك و كشمش در بين وعده هاي غذايي بسيار مفيد است.هم از نظر تأمين املاح كافي براي بدن و هم از نظر تأمين فيبر.
يك توصيه خوب:متخصصان تغذيه معتقدند خوردن روزي يك عدد سيب با پوست،شما را از ابتلا به سرطان روده مصون مي دارد و تأييد كننده همان مثل معروف است كه:
"An Apple a day,Keeps the Doctor away"
فوايد مصرف ميوه ها و سبزي ها
تحقيقات بسيار نشان داده است كساني كه سبزيجات زيادي مصرف مي كنند با دريافت بيشتر موادي به نام فيتوكميكال ها،مقاومت بيشتري در برابر ابتلا به سرطان دارند.فتوكميكال ها موادي هستند كه موجب رنگها و عطرهاي متنوع سبزيجات مي شوند و در بدن تمايل زيادي به جذب مواد سرطانزا دارند و مانع تأثير مخرب آنها بر روي سلول ها مي شوند.در بين سبزي ها،خانواده چليپائيان(تيزتيزك يا شاهي)داراي بيشترين اثر ضد سرطاني است.از ديگر سبزيهاي مفيد اين خانواده،كلم،كاهو و اسفناج است.برخي محققان اعلام كرده اند با مصرف سبزي هاي خانواده چليپائيان،خطر بروز سرطان سينه و روده بزرگ تا 40 درصد كاهش مي يابد.
سالادهاي ضد سرطان
تحقيقات نشان داده است كه مصرف تركيبات آنتي اكسيدااني همراه با هم اثر بيشتري دارند.بدين ترتيب اگر ويتامين هاي C و E با هم مصرف شوند خيلي مؤثرترند.پس با هر وعده غذا يك ظرف سالاد ميل كنيد.سالاد شما بايد محتوي سبزي هاي تيره رنگ بخصوص اسفناج باشد و براي تأمين ويتامين تكافي از كلم بروكلي،گوجه فرنگي،فلفل سبز،فلفل قرمز و لوبيا سبز استفاده كنيد.براي تأمين ويتامين E يك قاشق غذاخوري روغن مايع كانولا آفتابرگدان يا روغن زيتون به سالادتان بيفزاييد و از سس مايونز استفاده نكنيد.براي تكميل اين معجون سلامتي،كمي جوانه گندم نيز به سالادتان بيفزاييد.
مطالعات نشان داده است شيوع سرطان روده بزرگ در جمعيت هايي كه ميزان زيادي كلسيم در رژيم روزانه مصرف مي كنند(مثل سوئدي ها)كمتر است.كلسيم در روده ها از سرطاني شدن سلول ها جلوگيري مي كند و جذب دوباره اسيدهاي صفراوي را كاهش مي دهد.
مصرف غذاهاي حاوي آنتي اكسيدان،از بروز سرطان ممانعت مي كند.بتاكاروتن(كه رنگ زرد هويج ناشي از آن است)،ويتامينC (در سبزي ها و ميوه هاي تازه فراوان است)و ويتامين E (در روغن هاي گياهي و برگ هاي سبز و دانه ها موجود است)مانع بروز سرطان،بخصوص سرطان روده مي شوند.كساني كه رژيم آنها مملو از سبزيجات،سالادهاي تازه و روغن زيتون است،مطمئن باشند كه خيلي كمتر احتمال دارد به سرطان مبتلا شوند.
عملكرد آنتي اكسيدان ها در بدن:
1-از سلول هاي روده محافظت مي كنند.
2-مواد سرطان زاي توليد شده در بدن را از بين مي برند.
3-تكثير سلول هاي سرطاني را كاهش مي دهند.
بتاكاروتن،يك ضد سرطان قوي است كه توصيه مي شود 15 تا 25 ميلي گرم از آن در روز مصرف شود.مواد غذايي حاوي بتاكاروتن،سيب زميني شيرين،هويج،طالبي،گرمك،كدوتنبل،انواع كدو،اسفناج،كلم،انبه،فندق و گريب فروت قرمز مي باشد.سعي كنيد روزي يك عدد هويج و يك عدد كدو در سالادتان بريزيد و گاهي به جاي كاهو،سالاد اسفناج تهيه كنيد.
ويتامينC براي مقابله با بروز سرطان عالي است.ويتامينC توليد نيتروزآمين را كه يك ماده سرطان زا است كاهش مي دهد.اين ماده بر اثر مصرف زياد محصولات گوشتي مثل سوسيس و كالباس به مقدار زياد وارد بدن مي شود.كيوي،پرتقال تازه،نارنگي،خربزه،گريپ فروت،ليمو،توت فرنگي،و طالبي از ميوه هاي داراي ويتامينC زياد هستند و از سبزيجات،كلم بروكلي،فلفل سبز،كلم پيچ و گوجه فرنگي،ويتامينC زيادي دارند.
ويتامينE نيز مانندC ضد سرطان است و مصرف كم آن به همراه كمبود سلنيم،بروز سرطان را در زنان 10 برابر مي كند.اين آمار تكان دهنده الزام مصرف آن را مطرح مي كند؛روزانه بايد200 تا 400 واحد از اين ماده مصرف شود.بهترين منبع غذايي آن روغن جوانه گندم،روغن ذرت،روغن سويا،روغن زيتون،لوبيا سبز،نخود تازه و آرد گندم كامل و كره طبيعي و جگر است.براي دريافت ويتامينE كره براي كودكان و سبزيجات و جگر براي بزرگسالان توصيه مي شود.
نتيجه گيري
بيشتر غذاهايي كه ما ايراني ها مصرف مي كنيم،پر روغن تهيه مي شوند،آن وقت به دنبال دلايل چاقي هاي بيش از حد و سكته هاي زودرس هستيم.بر اساس محاسبات مبتني بر تحقيقات تغذيه اي،مصرف چربي در حدي مناسب است كه 30 درصد انرژي روزانه را تأمين مي كند،چون با سوختن چربي در بدن دو برابر قندها و پروتئين ها انرژي ايجاد مي شود.
از ديدگاه تغذيه اي روغني خوب است كه داراي باندهاي غير اشباع و مايع باشد.اين روغن در بدن بر توليد كلسترول بي تأثير است يا توليد آن را كاهش مي دهد.
در جيره غذايي روزانه خود براي تأمين پروتئين،فقط به مواد گوشتي پرچربي اكتفا نكنيد. سعي كنيد روغن زيتون و روغن كانولا(كلزا)را جايگزين روغن هاي نباتي جامد كنيد. غذاهاي دريايي را فراموش كنيد كه حاوي چربي هاي نوع امگا 3 هستند و از بروز سرطان و بيماريهاي قلبي جلوگيري مي كنند. مصرف ميوه ها و سبزي ها موجب كاهش بروز سرطان روده بزرگ مي شود.
ويتامينC براي مقابله با بروز سرطان عالي است.ويتامينC توليد نيتروزآمين را كه يك ماده سرطان زا است كاهش مي دهد.اين ماده بر اثر مصرف زياد محصولات گوشتي مثل سوسيس و كالباس به مقدار زياد وارد بدن مي شود.
منابع
1-تغذيه و رژيم درماني كراوس.ترجمه سيمين وثوق.كارشناس ارشد تغذيه.چاپ دوم.مؤسسه انتشارات حيان.1384جلد اول
2-مهرين،مهرداد.اصول درمان طبيعي.انتشارات گنجينه.1373
3-نوري،مهدي.تغذيه و رژيم درماني.نشر كلمه.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
